تجاربی چند در گفتگو با یک مخترع

جناب آقای محمدعلی ابریشمی‌فر مبتکر و مخترع شناخته شده و باتجربه‌ی اهل نیشابور هستند. یکی از مهمترین دستاوردهای ایشان در سال 93-94 تکمیل و ساخت دستگاه تمام خودکار گل‌پاک‌کن یا فراوری زعفران این طلای سرخ و با ارزش است. چهارشنبه 4 آذر 94 برای بنده افتخاری بود تا با ایشان از نزدیک گفتگو داشته باشم. در ادامه شرحی بر این ملاقات را قلم زده‌ام. 

 با آمدن روزهای پائیزی و رونق گرفتن بازار زعفران، اهل منزل مقداری گل زعفران برای مصرف تهیه کرده بودیم. زحمت پاک کردن گلها باعث شد تا به راهی بیاندیشم که بصورت مکانیزه این فرایند انجام شود. از جایی که اندکی هم توانایی و ذوق در ایده پردازی دارم، تعدادی طرح خام به ذهنم رسید. دکتر استارتاپ در این مواقع جمله‌ای کلیدی دارند: "ایده شما به احتمال 99 درصد به ذهن حداقل یک نفر دیگر هم رسیده است! از گفتن آن نهراسید چراکه هیچ کسی به اندازه‌ی خود شما عاشق طرحتان نیست و اهمیت نمی‌دهد! آنکه زودتر اجرا کند موفق است". پس شروع کردم به زیرو رو کردن مطالب منتشر شده و بسرعت چیزهایی هرچند کم و ناقص پیدا کردم (باعث تاسف است که بستر اینترنت و بخصوص صفحات فارسی و داخلی بیشتر به فروشگاه‌های مجازی، بمباران تبلیغلاتی به هر قیمتی و مصرف گرایی به هر علتی، کلیپ، سرگرمی و فیلم و گاها کلاهبرداری و محتواهایی از این دست اختصاص پیدا کرده است).

از عمده‌تری کامنت‌ها یا یادداشت‌های مردمی در صفحات اینترنتی در خصوص دستگاه گل پاک‌کن زعفران، سوال درمورد وجود، نحوه‌ی تهیه و یا دسترسی به آن بود. یکی از مهمترین و جدی‌ترین کارها در این خصوص توسط مخترع صنعتگر ورزیده جناب آقای ابریشمی‌فر انجام شده بود. پس از چند پیگیری ایمیلی با ایشان این توفیق حاصل شد تا دیدگاه‌ها و سوالات پیرامون این دستگاه و همچنین ایده‌ها، مصاحبت و گفتگویی از نزدیک داشته باشم.

جای دوستان خالی بود. ساعت 9 و نیم صبح روز چهارشنبه 4 آذرماه 94 در نیشابور به منزل استاد دعوت شدم و ایشان استقبال گرم و صمیمانه‌ای داشتند. در ابتدای ورود به منزل ایشان، نظرم به دستگاهی جلب شد که در گوشه‌ی حیاط قرار داشت. (احتمالا محیط زندگی مخترعین باید خیلی جالب و پر از غافلگیری باشد:)

برای آنکه از فرصت پیش آمده استفاده کرده باشم به برگه‌ای که از قبل مطالبی پیش‌نویس کرده بودم؛ نگاهی انداختم. در فضایی دوستانه استاد گفتند: هرچه دل تنگت می‌خواهد بگو. ابتدا درمورد کارهای انجام شده از ایشان پرسیدم.

توضیح دادند: بله کارهای زیادی تاکنون برای دستگاه گل پاک‌کن زعفران انجام شده، چه بصورت مقالات پژوهشی و دانشگاهی و چه بصورت تجربی و عملی، بعنوان مثال دستگاه آقای جهانشیری (گل جمع کن و گل پاک کن)، ولیکن بصورت کاربردهای صنعتی و نیمه صنعتی و خانگی دستگاه کارامدی ارائه نشده بود. در خارج از کشور نیز نمونه‌های ابتدایی با پیچیدگی زیادی در اسپانیا ساخته شده که سالها فناوری آن پیشرفت نکرده است.

تعدادی کلیپ کوتاه برای ارائه‌ی کارتان منتشر کرده بودید. ضمن آنکه یک گزارش تصویری کوتاه نیز از شبکه خبر استانی پخش شده بود. چرا احساس می‌شود تمایلی به معرفی کامل دستگاه وجود ندارد با توجه به آنکه مراحل ثبت کاملا انجام شده است.

نقل از استاد: متاسفانه ثبت اختراع در ایران موثر نیست و هنوز دیدگاه‌های کوته نظرانه، انحصارطلبانه و سودجویانه از کار دیگران وجود دارد. خاطره‌ای را خدمتتان عرض میکنم. در ده‌ی پنجاه و سال‌های دفاع مقدس که با رکود اقتصادی همراه بود و به سختی کالاهایی وارد می‌شد بخصوص کالاهای غیر ضروری، بنده به تولید دستگاه بابلیس (ابزار آرایشگری) مشغول شدم و برای جلوگیری از کپی و سوء استفاده، تدبیر و سیاستی را پیش گرفتم. در آن زمان سیم‌های لوازم برقی مانند رادیو ضبط که بابلیس هم از آن استفاده می‌کرد، در اصفهان تولید می‌شد. به اصفهان سفر کردم و با چند روزی پیگیری توانستم این تولیدی را پیدا کنم. این تولید به جز زیرزمینی با سه کارگر و یک صاحب‌کار نبود. بعد از مذاکره با مسئول تولیدی قرار شد یک المان الکتریکی بصورت توکار که منحصرا برای دستگاه بنده کاربرد داشت، جایگذاری شود. خب این یکی از راه‌های موثر در جلوگیری از سوء استفاده‌ها بود.

لطفا تا آنجا که مقدور است، درمورد مشخصات فنی دستگاه گل پاک کن زعفران توضیح بفرمائید.

نقل از ایشان: چندین مدل از این دستگاه ارائه شده است و نوعی از این دستگاه با 4 اپراتور در یک روز کاری معمولی بطور متوسط می‌تواند 100 کیلو گل زعفران را فراوری کند. ضمن حذف تقسیم محصول بین کارگرها و گردآوری سرگلها، دقت عملکرد و بهداشت زعفران حفظ می‌شود. طراحی ابعاد دستگاه نیز بگونه‌ای است که می‌تواند در یک اتاق معمولی جایدهی شود. قیمت این دستگاه حدود 8 میلیون تومان برآورد شده و نمونه نهایی و تمام خودکار آن 15 میلیون تومان ارزش گذاری شده است. اعتباراتی هم با هماهنگی‌های دولت و جهاد کشاورزی جهت تولید انبوه دستگاه، در حدود 2 میلیارد تومان برآورد شده و همچنین جهت فروش و  یا ایجاد تعاونی‌هایی برای این دستگاه پیش بینی‌هایی صورت پذیرفته است.

اطمینان دارم دستگاه شما پتانسیل برند شدن را دارد و به احتمال زیاد رقبایی هم پیدا می‌کنید، آیا برای ارزش افزوده و یا ارزش آفرینی و بسته‌بندی محصول فراوری شده نیز برنامه‌ای دارید؟ درمورد رقبای خارجی مانند اسپانیا چطور (بیشترین زحمت داخل کشور، بیشترین ارزش آفرینی در خارج از کشور)؟

نقل استاد: باتوجه به برنامه‌ریزی‌ها، تکمیل دستگاه و حمایت‌های صورت پذیرفته، مشکلی وجود نخواهد داشت و کارهایی برای تولید انبوه این دستگاه در مدل‌های مختلف انجام شده است و همچنین برای فروش دستگاه و یا ایجاد تعاونی نیز پیش بینی‌های لازم به عمل آمده است. ارزش آفرینی و بسته‌بندی هم متوجه همکاران ما در نهادهای جهاد کشاورزی، صنایع و بازرگانی خواهد بود و تمرکز بنده در کارهای بعدی جهت طراحی و ساخت دستگاه فراوری آلو بخارا خواهد بود.

سخن پایانی استاد: 

نگاه شما و برخی از دوستان به مقوله‌ی اختراع و ثبت آن ایراد دارد و نیاز است تا از سوی سایر افراد باتجربه راهنمایی شوید. خودتان را تنها به اینترنت و محیط پیرامونی کوچک و بسته محصور نسازید (خوشبختانه من تاحدودی به آن عمل کردم). یک مثال برایتان میزنم. از سوی وزارت ورزش برای ساخت وسیله‌ای جهت احیا و بهبودی سریع‌تر در حین انجام تمرینات ورزشکارانی که از ناحیه زانو دچار آسیب دیدگی شدند، به بنده درخواستی داده شد (پس نیاز مطرح گردید). قدم بعدی راه حل‌های ممکن برای برآوردن این نیاز بررسی شد و تحقیقات میدانی و پرس و جو از چگونگی فرایند درمان از صاحبین این امر صورت پذیرفت. دریافتیم که مسئله، چگونگی برداشتن فشار از روی زانو در حین تمرینات است. نتیجه‌ی بررسی و راه‌حل‌های ممکن برای حل آن طراحی و ساخت یک صندلی تنظیم‌پذیر ویژه بود تا ضمن سادگی، ارزان و موثر بودن، بتواند فشار بر قسمت زانوی ورزشکاران را متناسب با وزن او کنترل نماید (شبیه به وسایل مکانیکی ورزشی پارکهای امروزی). در عمل ویژگی‌هایی برای این دستگاه در نظر گرفتیم تا برای توسعه‌ی بیشتر نیز مناسب باشد. بعنوان مثال ویژگی‌هایی برای ثبت حرکات و میزان مصرف کالری و همچنین حرکات کششی و تمرینی برای دست ورزشکار. درنهایت طراحی و ساخت این دستگاه با کمترین باصطلاح کاغذبازی انجام شد و با صرف هزینه‌ای کمتر از 1 میلیون تومان حاشیه سود 7 میلیون تومانی را دربرداشت.

از استاد برای راهنمایی‌ها، گفتگویی گرم و صمیمانه و فرصتی که به بنده دادند کمال تشکر را دارم.

نکته پایانی :

جناب آقای ابریشمی‌فر و سایر همکاران باتجربه‌ی ایشان منتقدین خوبی برای ایده‌ها و طرح‌های پیشنهادی ما هستند که به نظر من اگر بتوان از ایشان کمک گرفت و درمورد جنبه‌ها و زمینه‌های مختلف یک ایده قانع‌شان کنیم یا باصطلاح بتوانیم اهمیت و ضرورت طرح را توجیح کنیم، طرح و موفقیت آن، ضمانت و پشتوانه پیدا خواهد کرد. همچنین باید بیاموزیم و تمرین کنیم که با موفقیت و پیروزی دیگران در عرصه‌های مختلف خوشحال شویم و آن را مانع پیشرفت خود ندانیم. چراکه امروزه این هم افزایی و همکاری‌ها در نهایت موجب ارتقا و بهبود کار و سطح زندگی ما خواهد شد.

باآرزوی موفقیت و سربلندی ایران و ایرانی.